Un paso máis para o inminente funcionamento, a todos os efectos, do sistema de información interno ou canle de denuncias anónimo a todos aqueles obrigados, coa aprobación do Real Decreto 1101/2024, de 29 de outubro, polo que se aproba o Estatuto da Autoridade Independente de Protección do Informante, A.A.I.
Dende o 1 de decembro de 2023, todas as Administracións Públicas e certos suxeitos do sector privado (empresas de máis de 50 traballadores/as, colexios profesionais, universidades, etc.), están obrigados a instaurar este sistema de información interno, si ben, ata que se cree a referida Autoridade, o incumprimento non pode ser sancionado ao non existir o órgano competente para tal fin. Entre as súas finalidades, encóntranse a tramitación das comunicacións feitas a través co canle externo (canle de denuncias ante este propio organismos sobre a inexistencia ou mal funcionamento dos canles internos dos obrigados); e o inicio, instrución e resolución dos procedementos sancionadores e a imposición das correspondentes sancións previstas no título IX da referida Lei 2/2023.
Como diciamos, coa aprobación do seu estatuto de funcionamento a súa creación e en consecuencia, o control e posibles sancións sobre a inxestencia ou mal funcionamento dos canles internos dos obrigados é inminente.
Cabe recordar que a finalidade da Lei 2/2023, de protección das persoas informantes, é, precisamente, protexer ás persoas informantes fronte a represalias que poidan sufrir por parte das empresas ou persoas denunciadas, garantindo o seu anonimato e/ou máxima confidencialidade, e en caso de non ser así, impoñer importantes sancións e posibles indemnizacións por danos e perxuizos. Incluso, estas denuncias pódense converter nunha protección extra das persoas traballadoras fronte os despidos, ao poder alegar que foi por motivo da denuncia. Si ben, esta interpretación esixirá unha ponderación entre a realización da denuncia directa en contraposición coa vulneración da boa fe contractual da persoa traballadora para coa empresa, é dicir, si previamente á denuncia, comunicou o feito denunciado á empresa ou si directamente denunciou co único fin de perxudicala e non subsanar o feito denunciado. Cuestión que a xurisprudencia dos Xulgados do Social irá clarificando.
Pero convén ter claro, qué feitos se poden denunciar, xa que o ámbito de aplicación da lei está moi acotado, reducíndose practicamente a poder denunciarse as accións ou omisións que poida ser constitutivas de infracción penal ou administrativa grave ou moi grave, entendéndose en todo caso, comprendidas nestas conductas, aquelas que supoñan un quebranto económico da Facenda Pública ou da Seguridade Social. Especialmente a raíz da Lei Orgánica 7/2012, pola que se modifica o Código Penal en materia de transparencia e loita contra o fraude fiscal e na Seguridade Social, como poden ser o delito fiscal do artigo 305 do Código Penal, cando a cuantía do defraudado supere os 120.000 €, o delito contra fondos europeos, do artigo 306, cando a cuantía supere os 50.000 €, ou o delito de fraude contra a Seguridade Social, cando se perciban prestacións ou deducións, por importe superior a 50.000 €.
A denuncia a través do sistema de información interno, ou canle de denuncias anónimo, non é excluínte, sendo compatible coa aplicación das normas relativas ao proceso penal e dilixencias de investigación correspondentes, así como as posibles inspeccións fiscais e laborais en materia de contratación, seguridade e saúde no traballo.
